Joriy yilning 21-22-iyul kunlari Rossiya, Mo'g'uliston, Tojikiston, Qozog'iston, Qirg'iziston, shuningdek, o'zbekistonlik bir guruh  rassomlar Buxoroga keldi. Ikki hafta davomida rassomlar «Ipak yo'li»  Xalqaro turizm va madaniy meros universiteti studiyalarida  o’z  asarlari ustida ish olib bormoqdalar. Rassomlar Buxoroning qadimiy madaniy meros obyektlarini o'z asarlarida aks ettiradilar. Rassomlar marshrutidan, Buxoroning eski shahar qismi va hunarmandchilik markazlari o'rin olgan. Keyinchalik rassomlarning taqdim etgan asarlari, tomoshabinlarni, o'zbek xalqining noyob tarixiy va madaniy merosi bilan, shuningdek, ShHT mamlakatlarining o'ziga xos zamonaviy tasviriy san'ati bilan tanishtiradi.

Muzokaralarda Turizm va madaniy meros , Investitsiya va tashqi savdo boshqarmalari hamda tur operatorlar ishtirok etdilar. Suhbat davomida, ikki davlat turizm salohiyatidan to‘liq foydalanish, Turizm investitsiyasini rivojlantirish , xususan, Issiqko‘l-Farg‘ona yo‘nalishida charter-reys tashkil qilish, viloyat aholisi va davlat xizmatchilariga qulay sayohat tashkil qilish maqsadida, aniq Turizm yo‘nalishlari belgilab olindi. Yoz mavsumida O‘zbekistonlik sayyohlarni Issiqko‘lda  joylashgan yuqori sifatli mehmonxona, pansionat va sanatoriylarga yuborish, kuz-qish mavsumida esa Qirg‘izistonlik sayyohlarni O‘zbekistonga jalb qilish yuzasidan muzokaralar olib borildi.

Joylashtirish vositalari va ularda taqdim etiladigan xizmatlarga doir umumiy talablarni belgilovchi O‘z DSt 3220:2017 “Turizm xizmatlari. Joylashtirish vositalari. Umumiy talablar” davlat standartiga tegishli hukumat qarorlariga muvofiq o‘zgartirishlar kiritildi.

Xususan, O‘zbekiston Respublikasining “Nogironligi bo‘lgan shaxslarning huquqlari to‘g‘risida”gi Qonuni 25-moddasiga muvofiq mehmonxona va o‘xshash joylashtirish vositalarida nogironlar uchun sharoitlari bo‘lgan kamida bitta nomerning mavjud bo‘lishi hamda nomerni o‘rindiqli aravachadan foydalanadigan nogironligi bo‘lgan shaxslar uchun qulay tarzda jihozlangan va eshitish va ko‘rish bo‘yicha nogironligi bo‘lgan shaxslarning tegishli ehtiyojlariga muvofiq e’lonlar uchun displeylar hamda ovozli qurilmalar bilan jihozlash bo‘yicha talablar kiritildi.

Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 10-iyuldagi 433-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Koronavirus pandemiyasi va global inqirozli holatlarning mamlakat turizm sohasiga salbiy taʼsirini kamaytirish bo‘yicha chora-tadbirlar rejasi”ning 118-bandiga muvofiq, mehmonxona va o‘xshash joylashtirish vositalarida elektron dastur bilan integratsiyalashgan elektron kalitli (plastik magnit karta) elektron qulflar va “Xavfsiz turizm” va “Xavfsiz shahar” tizimlari, videokuzatuv tizimlarini joriy etish talabi joriy qilindi. Mazkur talablar 2022-yil 3-yanvardan boshlab amaliyotga tatbiq qilindi.

Maʼlumot uchun: O‘z DSt 3220:2017 “Turizm xizmatlari. Joylashtirish vositalari. Umumiy talablar” davlat standartiga kiritilgan o‘zgartirishlar O‘zbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi huzuridagi O‘zbekiston texnik jihatdan tartibga solish agentligining 2021-yil 3-iyuldagi buyrug‘i bilan tasdiqlangan.

Yuqoridagilarni inobatga olib, tadbirkorlik subyektlaridan joylashtirish vositalarini davlat standartlari talablariga muvofiqlashtirish lozimligi eslatib o‘tiladi.

Mazkur talablarning bajarilishi sertifikatlashtirish obyektlarida o‘tkaziladigan navbatdagi inspeksiya nazorati davomida standartga muvofiq kiritilgan o‘zgartirishlar bo‘yicha dasturga asosan tekshiriladi.

Jumladan, 2022-yilning yanvar oyida 20 ta joylashtirish xizmatini ko‘rsatish obyektlarida sertifikatlashtirish auditlari o‘tkazildi. Ularning natijalariga ko‘ra, 18 ta mehmonxona xizmatlarini ko‘rsatish obyektlarida elektron dastur bilan integratsiyalashgan elektron kalitli (plastik magnit karta) qulflar va nogironlar uchun maxsus xona tashkil etilmaganligi sababli sertifikatlashtirish bo‘yicha rad javobi berildi.

Эсингизда бўлса ўтган галги мақолаларимизда Қашқадарё вилояти Китоб тумани тоғ этагида жойлашган Хўжаилмкони қишлоғида қад ростлаган қадимий чинор ва Хўжаги Имканагий зиёратгоҳи ҳақида ҳикоя қилган эдик. Бу галги мақоламиз эса ушбу қишлоқ одамларининг қадимий усулда коризлар орқали қишлоққа сув олиб келиб деҳқончилик ва боғдорчилик қилиш сирлари ҳақида.

Хўш, аслида кориз ўзи нима? Маълумотларга кўра, кориз (форсча) — ер ости сувларини йиғиш ва уларни ер юзасига чиқариш учун қуриладиган ер ости иншооти бўлиб, аҳолини сув билан таъминлаш, ерларни суғоришда қўлланилган. Кориз Яқин Шарқ, Жануби-Шарқий Осиёда кенг тарқалган. Ўрта Осиёнинг тоғли ва тоғ олди ҳудудларида учрайди. Масалан, Туркманистоннинг Ашхобод шаҳри яқинида чуқурлиги 100 метр, сув сарфи 150- 225 л/с. Ўзбекистоннинг Бухоро, Самарқанд, Навоий вилоятларида 200 га яқин кориз қазилган. 20-асрнинг 20-йилларига қадар Ўрта Осиёда кориз сувларидан экинларни суғоришда фойдаланилган.

Кориз кавлаш ер ости сувлари сатҳида рўй берадиган ўзгаришлар ва жой рельефидаги нишабликни аниқ белгилашни талаб этган. Бу махсус асбоблар (астролябия, ватерпас) воситасида амалга оширилган. Кориз трассаси белгилаб чиқилгач, шу трасса бўйлаб ҳар 5 - 40 метрда қудуқлар ковланган. Қудуқларнинг чуқурлиги 14 - 15 метрдан баъзан 60 - 70 метргача борган. Қудуқлар сувли қатламга туташадиган лаҳим (туннель) орқали бир-бирига бирлаштирилган. Лаҳимнинг баландлиги 1,5 метр, эни 1 метр бўлиб, деворлари ёғоч ёки тошлар билан мустаҳкамланган. Узунлиги жой нишаблигига қараб бир неча километргача чўзилган.

Масалан, Нурота (Навоий вилояти)даги “Мастон” номли коризнинг 280 та қудуғи бўлиб, бош қудуғининг чуқурлиги 14 метр ва лаҳимнинг узунлиги 3 километр бўлган. Кориз қурилиши даврида бу қудуқлар тупроқ-шағални чиқариб ташлашга, коризни ишлатиш даврида эса кузатиш (назорат), тиклаш, тузатиш ва ҳаво алмаштириш учун хизмат қилади. Хўжаилмкони қишлоғининг шарқий қисмида 13 та қудуқни ер остидан бирлаштириб қазиб ўтказилган, қишлоқ аҳолисини булоқ суви билан таъминлаб турадиган кориздан бугунги кунда ҳам фойдаланилмоқда. Қишлоқ оқсоқолларининг таъкидлашича, қудуқлар қадимий бўлиб, Хўжаилмкони қишлоғининг вужудга келиш тарихи билан боғлиқ.

– Ушбу коризлардан бугунги кунгача фойдаланиб келамиз, – дейди Маҳмуд бобо Қодиров. – Қазилган даври ота-боболаримизнинг айтишига қараганда темурийлар даврига бориб тақалади. Ҳар йили ҳашар йўли билан тозалаймиз. Коризга сув қарийб ярим километр узоқликдаги чашмадан тортиб келинган. Аҳамиятли томони кориздан келаётган сув қишин-ёзин бир хил ҳароратда бўлади. Яхлаб ҳам кетмайди, қизиб ҳам. Бу сувдан ичимлик суви сифатида ҳам фойдаланса бўлади.

Маълумки, бир қатор Шарқ мамлакатлари, жумладан, Ўрта Осиёда қишлоқ хўжалиги ривожида сунъий суғоришнинг аҳамияти катта бўлган. Сунъий суғоришнинг энг оммавий турларидан бири коризлар ёрдамида суғориш, яъни ер ости ёки дарё, булоқ сувини ер ости каналлари орқали оқизишдир. Фотомухбир ҳамроҳлигида коризга қуйиладиган чашма томон отландик. Баланд-баланд тепаликлар. Ҳар 30-40 метрда битта қудуқ бор. Ниҳоят қудуқлар тугагач бетон ариқ бошланди. Чашмадан чиқаётган сув аҳоли томонидан шу ергача бетон ариқларда олиб келинган. У ёғи тепалик бўлгани учун ер ости туннеллари (кориз) қазилган. Ниҳоят чашманинг бошланиш нуқтасига етиб келдик. Зилолдек тиниқ булоқ суви маҳобатли тошлар орасида жимирлаганча сизиб чиқиб турибди. Сув шу қадар тиниқки, ичида сузиб юрган балиқлар яққол кўзга ташланади. Чашманинг ўнг томони чуқур жарлик. Афтидан илгари чашма суви шу жарликка оққан. Кейинчалик маҳаллий аҳоли томонидан тоғ ён бағри бўйлаб ариқ орқали чашма сувининг йўналиши ўзгартирилган ва қишлоққа тортиб кетилган. Бу каби маҳорат билан қазилган коризлар ота-боболаримизнинг миробликда нақадар тажрибали бўлганлигидан далолат беради.

Мамлакатимизда бугунги кунга қадар фойдаланишдан тўхтамаган ягона кориз ҳам шу бўлса керак.

Ўлмас Баротов,

Жамшид Норқобилов (сурат) ЎзА

O‘zbekiston 4–7-avgust kunlari Moskvada “ВДНХ” (Выставка достижений народного хозяйства — xalq xo‘jaligi yutuqlari ko‘rgazmasi) sanoat maydonida bo'lib o‘tadigan «Путешествуй!» (“Sayohat qil!”) turizm forumida hamkor davlat sifatida ishtirok etadi. 

Mazkur tadbir Roskongress jamg‘armasi tomonidan Turizm federal agentligi (Rosturizm) va ВДНХ hamkorligida tashkil etilmoqda.  Forum Rus Geografiya Jamiyati va Rossiya Turoperatorlari Assotsiatsiyasi (АТОР) ko‘magida bo‘lib o‘tadi. 

Ma'lumot uchun, 2022-yilning mart oyida turistlar oqimini birgalikda oshirish bo‘yicha harakat rejasi imzolangandi. Xususan, Rossiya va O‘zbekistonda Turizm yilini o‘tkazish, “Buyuk ipak yo‘li” turizm yo‘nalishini rivojlantirish va hokazolar rejalashtirilgan.

“Biz forum tashkilotchilari sifatida bu yil O‘zbekiston hamkor davlat ekanidan faxrlanamiz. Bu boy tarixga va qadimiy meʼmoriy obidalarga ega mamlakat. So‘nggi yillarda ko‘plab rossiyaliklar O‘zbekistonni alohida e’tirof etishmoqda. Forum mehmonlari O‘zbekistonning diqqatga sazovor joylari, yo‘nalishlari va infratuzilmasi bilan yaqindan tanishadilar. Bundan tashqari, ular Toshkentning eng yaxshi oshpazlari tomonidan tayyorlangan palovni tatib ko‘rish imkoniyatiga ega bo‘ladilar”, — dedi Roskongress jamg‘armasi direktori o‘rinbosari Vladimir Zatinayko.

Forumda Turizm va madaniy meros vazirligi, “Milliy PR-markazi” DUK, “Uzbekistan Airways” Milliy aviakompaniyasi, “OʻZSHAROBSANOAT” AJ vakillaridan iborat Oʻzbekiston delegatsiyasi turizm sohasidagi tadbirkorlik subyektlari va hunarmandlar bilan birgalikda bir vaqtning o‘zida ikkita stendni taqdim etadi: biznes-stend hamda mamlakatimizning turizm salohiyati va madaniyatiga bag‘ishlangan stend. 

Biznes-stend 55-pavilyonda joylashtirilib, unda mamlakatimizning yangi manzillari va sayyohlik yo‘nalishlari namoyish etiladi.  Shuningdek, “Ipak yo‘li” xalqaro turizm va madaniy meros universiteti vakillari turizm sohasida ta’lim olish imkoniyatlari haqida so‘z yuritadilar. O‘z navbatida, O‘zbekistonning turizm salohiyati va madaniyatiga bag‘ishlangan stend 55-pavilyonga tutash hududda joylashtiriladi.  

Bu yerda Oʻzbekiston delegatsiyasi tomonidan hunarmandlarning ishlari, oʻzbek milliy taomlari, sayyohlikning turli ko‘rinishlari haqida maʼlumotlar taqdim etiladi, shu bilan birga, Oʻzbekistonda ishlab chiqarilgan sharoblar degustatsiyasi (tatib koʻrish marosimi) va hunarmandchilik buyumlarini tayyorlash boʻyicha mahorat darslari tashkil etiladi.

Shuningdek, forum doirasida Rossiya Federatsiyasi davlat tashkilotlari vakillari bilan muzokaralar oʻtkazish, Rossiya turizm sanoati subyektlari bilan B2B formatida uchrashuvlar tashkil etish hamda yalpi muhokama va konferensiyalarda ishtirok etish rejalashtirilmoqda.

Бухоро шаҳар ҳокими Жамол Носиров Ҳофиз Таниш Бухорий кўчасида жойлашган Сайфиддин Бохарзий зиёратгоҳи ҳудудида ташкил этилиши режалаштирилаётган хиёбон лойиҳаси билан танишди. 

Мазкур хиёбонда ислом дини намоёндалари Абу Хавс Кабир, Абу Бакр Калободий, Мустамлий Бухорий, Ҳазрат Поянда Муҳаммадшоҳ Ахсавий (Файзобод) каби етук алломаларнинг мемориаллари, масжид биноси, таҳоратхона, ҳунармандчилик маркази, меҳмонхона, кутубхона, анжуманлар зали каби бир нечта объектлар барпо этилиши кўзда тутилган. Лойиҳа ҳақида батафсил маълумот тақдим этилади. 

Turizm va madaniy meros vazirligi tomonidan respublika ommaviy axborot vositalari vakillari va blogerlar uchun Samarqand shahriga info-tur tashkil etildi.

Info-tur davomida jurnalist va blogerlar yangi turistik xizmat ko‘rsatish ob’ektlari bilan tanishdilar, shu kunlarda Samarqand shahrida bo‘lib o‘tayotgan ShHTga a’zo davlatlar rassomlarining pleneriga tashrif  buyurishdi, shuningdek, “O`zbekiston madaniy merosi – yangi Renessans poydevori”  xalqaro kongress ishini yoritib bordilar.

– Samarqand shahridagi turistlarga xizmat ko‘rsatish barcha ob’ektlari o‘ziga xosligi, dizaynga ijodiy yondashuvi bilan ajralib turganligi mamnun qiladi, – deydi Turizm va madaniy meros vazirligi axborot xizmati rahbari Lola Rahmanbayeva.

- Samarqandda ko‘p  bo‘lganman, lekin bu tashrifim davomida ulkan estetik zavq oldim, - deydi O'zbekiston milliy teleradiokompaniyasi muxbiri Sharofiddin To'laganov. - Birinchidan, qadimiy shaharning tarixiy maskanlarida turli mamlakatlardan kelgan rassomlar ishlayotganidan, ikkinchidan, turistik  xizmat ko’rsatish joylari naqadar yuksak did bilan bezatilganidan.  Meni tarixchi sifatida Ulug‘bek madrasasida joylashgan “Samarqand  ta’lim tarixi” ko‘rgazmasida mum siymolarning namoyishi juda xursand qildi.

Info-tur davomida olingan ma'lumotlar jurnalistlar tomonidan o'z materiallarida, bloglarida va efirga beriladigan reportajlarda berib boriladi.

Sayohat davomida sayohatchilar Samarqand va Buxorodagi ziyoratgohlar, diqqatga sazovor joylarda bo‘lib, tarixiy obidalar haqida ko‘plab ma’lumotlarga ega bo‘lishdi. 

⚡️Bugungi kunda ichki turizmga qaratilayotgan e’tibor ushbu sayyohlarimizga ham manzur kelayotganligini o‘zlari aytishmoqda. 
 

"Uzbekistan Airways" Мустақиллик байрами муносабати билан 2022 йил 1 сентябрдан 4 сентябргача амалга ошириладиган маҳаллий авиақатновларга 50 фоиз чегирма эълон қилди.
 

Sherobod tumani hududidagi Qizilolma qishlog‘idan Surxon davlat qoʻriqxonasi hududida joylashgan “Zarautsoy qoyatosh suratlari” ning qoʻriqlanma hududigacha 4 kmlik nosoz yo‘l ta’miri mahalliy va xorijiy sayyohlar tashrifi uchun mahalliy tadbirkor Janayev Bahrom tomonidan amalga oshirilmoqda.

🏕 Hozirgi kunda ushbu hududda ziyorat va ekologik turizmni tashkil qilish uchun zarur infratuzilmani yaratishga investorlarni jalb qilish choralari koʻrilib, investorlar tomonidan ushbu hududda yengil konstruktsiyali jihozlardan turizm infratuzilma (oʻtov lagerlari majmuasi, ekouylar majmuasi hamda chodirli lagerlar va boshqalar) obyektlarini tashkil etish yuzasidan takliflar bildirilmoqda. Kelgusida Surxon davlat qoʻriqxonasi qoʻriqlanma hududida Zarautsoy ekoturizm maskani bunyod etilishi rejalashtirilgan.

Anʼanaviy tarzda oʻtkaziluvchi “Tashkent Travel Mart 2022” tadbirini Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vaziri oʻrinbosari - Turizm va madaniy meros vaziri Aziz Abduhakimov va Isroil Turizm vaziri Yoyel Razvozov ochib berdi.

Tadbir Turizm va madaniy meros vazirligi qoʻllab-quvvatlashi ostida Oʻzbekiston Xususiy Sayyohlik Tashkilotlari Uyushmasi (XSTU) tomonidan Yevropa Ittifoqining “ Switch Asia” loyihasi, USAIDning tadbirkorlik va biznes muhitini rivojlantirishga oid loyihasi, Oʻzbekiston Respublikasining Germaniya Federativ Respublikasidagi elchixonasi, “ ACTED” va Xalqaro Moliya Korporatsiyasi (IFC) koʻmagida tashkil etildi.

B2B formatidagi “ Tashkent Travel Mart 2022” xalqaro sayyohlik koʻrgazmasi tarmoqlararo muloqotni kengaytirish va yangi sharoitlarda bozorni rivojlantirishning maqbul yechimlari va yoʻllarini ishlab chiqish uchun ixtisoslashtirilgan turistik maydonchadir. B2B formati, yaʼni “biznes uchun biznes”, koʻrgazmada ixtisoslashgan tashkilotlarga biznes imkoniyatlarini kengaytirish, oʻz biznesini yuritishdagi koʻplab muammolarni hal etish, turizm xizmatlarini taklif etish imkonini beradi.

Taʼkidlash joizki, joriy yilda koʻrgazmada Oʻzbekiston va butunjahon sayyohlik tashkilotlarining eng faol vakillari ishtirok etdi. Bular 10 dan ortiq davlatlarning turoperatorlar, sayyohlik agentliklari, mehmonxonalar, banklar, onlayn xizmatlar, sugʻurta kompaniyalaridan iborat 90 dan ortiq xorijiy kompaniyalaridir. Ular orasida Germaniya, Chexiya, Estoniya, BAA, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston va Oʻzbekistondan sayyohlik sohasi vakillari bor.

Mamlakatimizning turizm sohasida mavjud samarali “yashil” texnologiyalardan foydalanish jahonda tobora tanilib borayotgan SBT turizmini ommalashtirish xalqaro miqyosda turizm sanoati salohiyatini oshirishda muhim omil boʻlyapti. Shu maqsadda “Tashkent Travel Mart 2022” koʻrgazmasi Zero Sarbon Fair yetakchiligida oʻtkazilyapti.

Tadbir doirasida turizm sohasi mutaxassislari nafaqat qiziqarli muammolarni muhokama qilish, balki dolzarb savollarga javob topish imkoniga ega boʻldilar. Shuningdek, potensial mijozlar va yangi hamkorlar bilan samarali uchrashuvlar oʻtkazilib, kelgusida hamkorlik toʻgʻrisida shartnomalar tuzildi va memorandumlar imzolandi, deb xabar beradi Turizm va madaniy meros vazirligi matbuot xizmati.

Maʼlumot uchun: “Tashkent Travel Mart 2022” asoschisi 1998-yilda tashkil etilgan Oʻzbekiston Xususiy Sayyohlik Tashkilotlari Uyushmasi (OʼzXSTU) boʻlib, Oʻzbekistonda turizm sohasida faoliyat yurituvchi eng yirik va eng qadimgi nodavlat, notijorat tashkilot hisoblanadi. OʼzXSTU ilgʻor xorijiy tajriba asosida turizm sohasida innovatsiyalarni joriy etishga intiladi. 200dan ortiq turoperatorlar, mehmonxona biznesi va mehmon uylari, xostellar, turizm biznesi sohasidagi dasturiy taʼminot vakillarini birlashtirgan.

Joriy yilning 27 iyul kuni  Xalqaro turizm va madaniy meros universitetida Samarqand viloyati turizm va madaniy meros bosh boshqarmasi rahbariyatining gid-tarjimonlar bilan uchrashuvi bo‘lib o‘tdi.

Yig‘ilishda bosh boshqarma boshlig‘i R.Qobilov ShHT sammiti kunlarida gid-tarjimonlarning ishlash tartibi, gid-tarjimonlarga malaka sertifikati va beydj berish tartibini tushuntirib berdi.

Shuningdek, uchrashuvda gid-tarjimonlar va gidlar o‘zlarini qiynayotgan muammolar haqida gapirib, sohani yanada takomillashtirish bo‘yicha o‘z takliflarini bildirdilar.

“Gid-tarjimonlar kengashi”ni tuzishga qaror qilindi.

“EBS1” telekanali ijodiy guruhi viloyatimizning turistik salohiyatini suratga olish jarayonida uning jozibasini qisqa muddatda tasvirga tushurish mushkul ekanligini ta’kidlashdi. 

16-avgustgacha mamlakatimiz bo‘ylab davom etadigan mazkur ijodiy safar Koreyaning “Production Media Gil” prodyusserlik kompaniyasi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Turizm va madaniy meros vazirligi hamda Tashqi ishlar vazirligi bilan hamkorlikda amalga oshirildi.

“EBS1” telekanali O‘zbekistonda “Dunyo boʻylab tematik sayohatlar” telekoʻrsatuvining “Oʻzbekiston – shirin hislar mamlakati” nomli navbatdagi sonini tasvirga olishda viloyatning turistik salohiyatini ijtimoiy tarmoq orqali namoyish qilish, xorijiy davlatlarda ommalashtirish, shuningdek Toshkent viloyatida ko‘zga ko‘ringan chiroyli manzaralarni, qolaversa hududning milliy taomlari, madaniyati va anʼanalari haqidagi hujjatli film uchun suratga olish ishlarini olib borishdi.

Viloyatning ayrim hududlarida dam oluvchi sayyohlar uchun tungi mobil bozorlar faoliyat olib bormoqda.
 

Қашқадарё вилояти Яккабоғ туманидаги Ҳисор тоғ тизмалари билан чегарадош ҳудудларда Вори деган қишлоқ бор.

Мазкур қишлоққа ўтган йили электр энергияси етиб борди. Унгача қишлоқ аҳолиси чироқ ва фониздан фойдаланган.  

Нива” русумли машинада тоққа қараб отландик. Сабаби бошқа машинада ушбу қишлоққа чиқишни деярли имкони йўқ. Йўл жуда нишаблик ва тошлоқ. Тотар маҳалла фуқаролар йиғинига қарашли Калта қўл қишлоғи орқали Вори қишлоғи томон ўрлай бошладик. Экстремал завқ берувчи ўнқир-чўнқир йўлларда машина мотори оғир хурсинганча кучаниб гувиллайди. 

Тоққа кўтарилишимиз билан салқин ҳаво ва ажойиб табиат бизни қарши олди. Пастда ҳеч учратмайдиган бежирим гуллар ҳиди кишини тетиклантирувчи Зарафшон арчалари виқор билан ўсган. Гўё тоғ харсангларини қўллари билан маҳкам ушлаб тургандек. 

Маълум бир масофага борганда машинамиз мотори қизиб кетди. Бироз тўхтаб совитдик. Машинадан тушиб атрофни кузата бошладик. Биздан чамаси 100 метрлар масофада икки аёл кўринди. Улар нималарнидир териш билан банд эди. Қизиқсиниб олдига бордик. 

Тоғ аёли жуда “ҳуркак” бўлар экан. Камераларимизни кўриб рўмолларини ёпиб тескари қараб олди. Шу ҳолатда уларни суҳбатга чорладик. Улар Калта қўл қишлоғидан ёввойи тоғ бодоми теришга чиққан экан. Уларнинг таъкидлашича, тоғда ёввойи ҳолда ўсган бундай бодомнинг таъми аччиқ бўлиб, жуда шифобахш экан.   

– Ҳар йили тоққа аччиқ бодом тергани чиқамиз, – дейди ўзини таништиришни истамаган аёл. – Уларни териб олгач, жувозда эзиб ёғини оламиз. Мавсумда терилган бодомлардан 25-30 литргача бодом ёғи чиқади. Бир литрини 150 минг сўмгача сотамиз. Тирикчиликда оға. 

Рост, тоғда яшаш машаққатли, аммо саховатли табиат тоғликларга машаққат билан бирга кўплаб неъматларни ҳам инъом этган. Бодомдан ташқари, тоғ дўланаси пишади. Шифобахш гиёҳларнику айтмаса ҳам бўлади. Бундан ташқари мусаффо ҳаво, болдек ширин сув. 

Йўлда давом этдик. Ниҳоят тоғнинг энг юқори қаватига чиққанимизда Вори қишлоғи кафтдек кўзга ташланди. Мана шундай баландликдаги кенг ялангликни вориликлар ватан қилган. Бу ерларда қиш узоқ давом этгани боис, баҳор кеч келади. Кўм-кўк адирликда ҳамма пичан ўриш билан банд. Улардан бирини суҳбатга чорладик.  

– Ҳар йили биринчи ўсган пичанни чалғида (ўт ўришга мўлжалланган ўроқдан катта иш қуроли) ўриб оламиз, – дейди ўзини Зокир дея таништирган қотмадан келган йигит. – Кийин чорва қўйиб юборилади. Мана шу йиғилган хашакларни қиш бўйи чорвамизга едириб чиқамиз. 

Тоғнинг энг баланд чўққиларига яқин ушбу қишлоқда бор йўғи 20 дан ортиқ хўжалик яшайди. Яшаш шароити оғир бўлгани сабаб бугунги кунгача 2-3 бора қишлоқ аҳолиси чўл ҳудудларга кўчирилган. Ўзларини тили билан айтганда қишлоқда ҳақиқий “ватанпарварлар” қолган. Ҳовлилар ҳам тарқоқ жойлашган. 50-100 метрда битта уй. 

Энг қизиғи ўтган йилнинг куз ойларигача қишлоқда электр энергияси умуман бўлмаган. Оқсоқолларнинг айтишича, тинимсиз мурожаатлардан сўнг қишлоққа электр-энергияси тортиб берилган.  

– Энди-энди одамларимиз маиший техникалардан фойдалана бошлади, – дейди 91 ёшли Норраҳмат бобо Ортиқов. – Илгари қишлоғимиз жуда гавжум бўлган. 80 йилларда ва мустақилликдан кейин икки марта аҳоли Миришкор туманига кўчирилган. Лекин нима бўлганда ҳам бу ер киндик қонимиз тўкилган жой. Неча-неча асрлардан буён бу тупроқни ватан қилиб, ота-боболаримиз яшаб келган. Биз ҳам яшаяпмиз. 

Авлодларимиз ҳам яшайди. Юртимиздаги ўзгаришлар шабадаси бизнинг қишлоққача етиб кела бошлади. Ҳамма хонадонларга электр симлари тортилди. Суюлтирилган газ баллонлари етиб келди. Кичиккина бўлсада замонавий мактаб биноси қуриб берилди. Шукр ҳаётимиз ёмон эмас. 

Норраҳмат бобо тўқсон ёшдан ошганига қарамай ҳали бардам ва тетик. Ўғил ва набираларга қўшилиб, томорқадаги арпаларни ўриш ишларига ҳам иштирок этади. Ўқитувчилик касбидан пенсияга чиққан кекса фахрий қишлоқ тарихини шундай баён қилди. 

– Вори сўзи шамол тегирмонининг овозидан келиб чиққан, – дейди отахон. – Қадимда қишлоғимизда кўплаб шамол тегирмонлари бўлган. Тоғнинг усти бўлгани учун шамол пастга нисбатан кучлироқ эсади. Шунинг учун шамол тегирмонларидан ота-боболаримиз унумли фойдаланган. Тегирмон шамол ёрдамида айланганда вариллаган овоз чиққан. Шу-шу қишлоқ номи Вори бўлиб қолиб кетган. Қишлоғимиз жуда қадимий аслида. Мўғуллар даврида бу ерда тошдан темир ажратиб олинган ва эритилган. 

Чунки қишлоқ яқинида кўмир кони ҳам бор. Ҳозир ҳам қишлоғимиз одамлари қиш келиши олдидан ўша конлардан кўмир қазиб келишади. 

Дарҳақиқат, қишлоқ одамлари жуда самимий, кенг майдонларга арпа, буғдой, картошка экишади. Боғдорчилик, чорвачилик қилишади. Асосий транспорт воситаси эшак ва от. Ерни ҳайдаш учун ҳўкиз қўшилган омочлардан фойдаланишади. Қайси хонадонга кирманг қаймоғи олинмаган тоғ қатиғи билан меҳмон қилишади. 

– Қишлоқ аёллари йил бўйи тиним билмайди, – дейди 83 ёшли Гулсара момо Бобомуродова. – Жун йигириб, гилам тўқиймиз, куви пишиб сариёғ оламиз, томорқада ишлаймиз. Ўзим тикувчилик қилганман. Ҳозир тикув машинани игнасидан ипни кўзойнаксиз ўтказаман. Турмуш ўртоғим эрта вафот этди. Тикувчилик ортидан 8 нафар фарзандни боқиб вояга етказдим. Уйли жойли қилдим.  

Қишлоқ табиати ҳақиқатда гўзал. Ҳавоси тоза. Булоқ сувлари ҳар бир ҳовлидан шилдираб оқиб туради. Аммо маиший турмуш учун етарли шароит йўқ. Масалан, тиббий хизмат деярли йўқ. Ҳомиладор аёллар маҳаллий доялар ёрдамида уйида туғади.

Оғирроқ касал бўлиб қолса, яратганга таваккал қилиб пастга эниб боради. Таълим сифати ҳам жуда паст даражада. Имконини топганлар фарзандларини пастдаги қишлоқ мактабларига олиб боришади. Мобил алоқа деярли ишламайди. Хуллас Вори қишлоғи аҳолиси  мана шундай табиий муҳитда яшаб келмоқда.  

Ўлмас Баротов, 
Жамшид Норқобилов (сурат) ЎзА

Oʻzbekiston Turizm va madaniy meros vazirligi Samarqand viloyati hokimligi va O'zbekiston Badiiy ijodkorlar uyushmasi bilan hamkorlikda Samarqandda Shanxay hamkorlik tashkilotiga a’zo davlatlar hunarmandlari uchun Xalqaro haykaltaroshlik simpoziumini tashkil etdi. 

Bu 2022-yil sentabr oyida Samarqand shahrida boʻlib oʻtadigan ShHTga aʼzo davlatlar sammitiga tayyorgarlik koʻrish doirasida amalga oshirildi.

Bir oy davomida professional haykaltaroshlar betakror ijod namunalarini yaratadilar. Ular yasagan haykallar Turizm va Madaniy meros vazirligi hamda Samarqand viloyati hokimligi tomonidan shahardagi bog‘ va xiyobonlarga, shuningdek, 7 ta muzeyni o'z ichiga olgan Samarqand “Muzeylar maydoni” hududiga o‘rnatiladi.  Xalqaro tadbir yakunlari bo‘yicha katalog chop etiladi.

Ta’kidlash kerakki, kelgusida  ham haykaltaroshlik simpoziumini ShHTga aʼzo mamlakatlar va Oʻzbekistonning boshqa hamkor davlatlari bilan anʼanaviy va muntazam o'tkazish maqsad qilingan.

Singapurda joriy yil 31 may–2 iyun kunlari musulmon dunyosi turizm bozorini tiklash va rivojlantirishga bag‘ishlangan «Halal in Travel — Global Summit 2022» sammiti bo‘lib o‘tdi. Unda O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri o‘rinbosari, Turizm va madaniy meros vaziri Aziz Abduhakimov onlayn formatda ishtirok etib, so‘zga chiqdi.

Turizm va madaniy meros vazirligi matbuot xizmatining xabar berishicha, «Halal in Travel Awards» global sammiti doirasida Samarqand shahri «Yilning islom merosi manzili» va «Yilning eng yaxshi rivojlanayotgan musulmon shahri» mukofoti g‘olibi bo‘lgan. Shuningdek, O‘zbekiston har yili «CrescentRating» tomonidan e’lon qilinadigan «World Muslim Travel Index» reytingida kuchli o‘ntalikka kirgan.

Ushbu reytingni ishlab chiqishda mamlakatning sayyohlar uchun ochiqlik siyosati, musulmon turistlar uchun yaratilgan imkoniyatlar, targ‘ibot va marketing, islom merosini sayyohlarga yetkazish darajasi kabi qirqdan ortiq mezon hisobga olingan. «CrescentRating» tashkiloti rahbari Fazal Bahardin bu yilgi ko‘rsatkichlarga alohida to‘xtalib, O‘zbekistonni reytingda eng tez ko‘tarilgan va boshqalarga o‘rnak bo‘layotgan davlat sifatida e’tirof etgan.

O‘zbekiston Prezidenti tomonidan turizm segmentiga, xususan, ziyorat turizmiga qaratilayotgan alohida e’tibor samarasida O‘zbekiston jahon musulmon turizmi bozorida muhim o‘rinni egallagani ta’kidlangan.

Ma’lumot o‘rnida, ushbu sammit dunyoning turli burchaklaridan turizm sohasida tajribaga ega 70 dan ortiq soha mutaxassislarini o‘zida jam qilgan. O‘zbekistonda 2022 yil 1 yanvardan boshlab 35 ta restoran (tezkor ovqatlanish tarmoqlari) va 4 ta mehmonxona «Halol» reytingi va sertifikatiga ega bo‘lgan.

Bugungi kun holatiga 700 dan ortiq oilaviy mehmon uylari faoliyat yuritayotgan Toshkent viloyatining Ohangaron tumani Ertosh qishlog‘ida bir kunning o‘zida 32 ta mehmon uylari o‘z faoliyatini yo‘lga qo‘ydi.

Viloyat Turizm va madaniy meros bosh boshqarmasi xodimlari tomonidan olib borilgan targ‘ibot ishlari sababli tadbirkorlik subyektlari ro‘yxatdan o‘tkazilib, natijada yangi mehmon uylari tashkil etildi. 

Joriy oyda Ohangaron tumanida tashkil etilgan ushbu mehmon uyi egalariga reestrga kiritish orqali ko‘chirmalar berildi.

— Berilayotgan imkoniyatlar natijasida ishsiz yurgan fuqarolarimizning bandligi ta’minlanmoqda, dedi Bosh boshqarma bo‘lim boshlig‘i Sherzod Qobulov. Ertoshsoyda jami 67 ta mehmon uylari va 80 ta yangi ish o‘rinlari yaratildi, deydi mas'ul xodim.

— Turistik salohiyati yuqori bo‘lgan ushbu go‘shaning mehmon uylariga siz ham tashrif buyuring, deb qo‘shimcha qildi tadbirkor U.Mirzaaliyev

  Шўрчи туманининг 1-сектор худудида “Кушон” туризм бекати ўз фаолиятини бошлади. 
     Тадбиркор Акром Юсупов томонидан қурилган мажмуада 24 нафар ёшларнинг бандлиги таъминланган.