Joriy yilning 21-22-iyul kunlari Rossiya, Mo'g'uliston, Tojikiston, Qozog'iston, Qirg'iziston, shuningdek, o'zbekistonlik bir guruh  rassomlar Buxoroga keldi. Ikki hafta davomida rassomlar «Ipak yo'li»  Xalqaro turizm va madaniy meros universiteti studiyalarida  o’z  asarlari ustida ish olib bormoqdalar. Rassomlar Buxoroning qadimiy madaniy meros obyektlarini o'z asarlarida aks ettiradilar. Rassomlar marshrutidan, Buxoroning eski shahar qismi va hunarmandchilik markazlari o'rin olgan. Keyinchalik rassomlarning taqdim etgan asarlari, tomoshabinlarni, o'zbek xalqining noyob tarixiy va madaniy merosi bilan, shuningdek, ShHT mamlakatlarining o'ziga xos zamonaviy tasviriy san'ati bilan tanishtiradi.

Сурхондарё вилоятидаги Бойсун тумани осмонўпар тоғлари, гўзал табиат манзаралари, турли ифорлар ҳиди инсонга хуш кайфият улашадиган тоза ҳавоси билан дунё аҳлини мафтун этиб келади.

Фусункор тоғ чўққилари қўйнидаги ҳар бир қишлоқ ўзига хос табиат гўзалликларига эга. 
Сурхондарё вилояти экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бошқармаси ЎзАга тақдим этган мазкур суратларда тумандаги Тўда қишлоғининг шу кунлардаги табиат манзаралари акс этган. 

Бу қишлоққа туташ Бойсун тоғ тизмалари чўққисини ёз чилласида ҳам тарк этмайдиган оппоқ қор ҳудуд гўзаллигига янада фусункорлик бахш этиб турар эди. Бу йил қиш фаслида ёғингарчилик нисбатан кам бўлиб, ёзнинг иссиқ келгани чўққилардаги қорни эрта эритиб юборди. Бироқ, табиат инъом этган яшил бойликлар ўз тароватини йўқотмади. 

Мабодо бу суратлар сизни саёҳат учун Тўда тарафларга чорлаб қолса айтиб қўяй, мафтункор Тўда қишлоғига Дарбанддан ўтгач, Бойсун шаҳарчасига етмасдан чап қўл тарафдаги тоғлар қўйнига йўл оласиз. Баланд тоғ чўққилари, қишлоқ ва унинг гўзал манзаралари катта йўл бўйидан шундоқ кўзга ташланиб туради. Қишлоқ одамлари ҳам гўзал табиатга мос очиқ кўнгил, дилкаш ва меҳмондўст. Миллий ҳунармандлик ва санъатга меҳри баланд. Муздеккина зилол булоқ сувлари оромбахш. 

Агар йўлингиз тушиб Сурхондарё тарафларга келсангиз, албатта фусункор Тўда қишлоғига ҳам келинг. Буюк табиат инъом этган гўзал манзаралари ва инсонга хуш ёқадиган салқин ҳавосидан баҳра олиб, турли шифобахш гиёҳлар ифорини туйинг.

Turizm va madaniy meros vazirligi tomonidan respublika ommaviy axborot vositalari vakillari va blogerlar uchun Samarqand shahriga info-tur tashkil etildi.

Info-tur davomida jurnalist va blogerlar yangi turistik xizmat ko‘rsatish ob’ektlari bilan tanishdilar, shu kunlarda Samarqand shahrida bo‘lib o‘tayotgan ShHTga a’zo davlatlar rassomlarining pleneriga tashrif  buyurishdi, shuningdek, “O`zbekiston madaniy merosi – yangi Renessans poydevori”  xalqaro kongress ishini yoritib bordilar.

– Samarqand shahridagi turistlarga xizmat ko‘rsatish barcha ob’ektlari o‘ziga xosligi, dizaynga ijodiy yondashuvi bilan ajralib turganligi mamnun qiladi, – deydi Turizm va madaniy meros vazirligi axborot xizmati rahbari Lola Rahmanbayeva.

- Samarqandda ko‘p  bo‘lganman, lekin bu tashrifim davomida ulkan estetik zavq oldim, - deydi O'zbekiston milliy teleradiokompaniyasi muxbiri Sharofiddin To'laganov. - Birinchidan, qadimiy shaharning tarixiy maskanlarida turli mamlakatlardan kelgan rassomlar ishlayotganidan, ikkinchidan, turistik  xizmat ko’rsatish joylari naqadar yuksak did bilan bezatilganidan.  Meni tarixchi sifatida Ulug‘bek madrasasida joylashgan “Samarqand  ta’lim tarixi” ko‘rgazmasida mum siymolarning namoyishi juda xursand qildi.

Info-tur davomida olingan ma'lumotlar jurnalistlar tomonidan o'z materiallarida, bloglarida va efirga beriladigan reportajlarda berib boriladi.

Turizm va madaniy meros vazirligi tashabbusi bilan ShHTda “Samarqand ruhi” shiori ostidagi plenerning ikkinchi bosqichi boshlandi.

8 avgust kuni Samarqandga Eron, Pokiston, Rossiya, Tojikiston, Qirg‘iziston va boshqa mamlakatlardan 36 nafar iste’dodli rassom yetib keldi. Dastlabki ikki kunda mo‘yqalam ustalari Samarqandning diqqatga sazovor joylari bilan yaqindan tanishadilar.

Rassomlar 18 avgustga qadar tarixiy obidalarda va “Ipak yo‘li” turizm va madaniy meros xalqaro universiteti studiyasida ishlaydilar.

Plener ishtirokchilarining asosiy maqsadi o‘zbek xalqining moddiy va ma’naviy madaniyatini o‘z asarlarida aks ettirishdir.

O‘zbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi huzuridagi O‘zbekiston texnik jihatdan tartibga solish agentligining 2022-yil 13-iyuldagi 05-1436-son qaroriga binoan O‘z DSt ISO 17679:2022 (ISO 17679:2016, IDT) “Turizm va yondosh xizmatlar. Sogʻlomlashtiruvchi spa kurort. Xizmatlarga doir talablar” davlat standarti tasdiqlandi.

Mazkur standart sog‘lomlashtiruvchi spa-kurort xizmatlariga, asosiy yordamchi jarayonlarga va mijozga ko‘rsatiladigan xizmatlar sifatiga doir talablarni belgilaydi.

Ushbu standartdan barcha turdagi va o‘lchamdagi sog‘lomlashtiruvchi spa-kurortlari, hatto ular boshqa faoliyatning bir qismi bo‘lsa ham (masalan, joylashtirish vositalari, fitnes markazlari va kasalxonalar) foydalanishi mumkin.

Ta'kidlash kerakki, mazkur standart O‘zbekiston turizm infratuzilmasini yanada rivojlantirish hamda tashrif buyuruvchilar orasida sog‘lomlashtiruvchi spa-kurorti mijozlari dam olishi, osoyishta fikr yuritishi, tanani, ongni va ruhni jonlantirishi orqali sog‘liqlarini mustahkamlashlari uchun sharoit yaratish maqsadida ishlab chiqildi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti raisligida joriy yilning 26 aprel kuni o‘tkazilgan turizm xizmatlari ko‘lamini kengaytirish va infratuzilmasini rivojlantirish chora-tadbirlari bo‘yicha videoselektor yig‘ilishida mavjud imkoniyatlarni ishga solib, xizmatlar ko‘lamini kengaytirish masalalari muhokama qilingan edi.

Mazkur vazifalardan kelib chiqib Toshkent viloyatida ham keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda. Xususan, Prezidentimizning 2022-yil 30-apreldagi "Ichki turizm xizmatlarini diversifikasiya qilishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida"gi qaroriga muvofiq respublika bo‘yicha maxsus soliq tartibi joriy etildi.

Joylardagi 28 ta tuman-shaharning 135 ta mahallalarida turizm sohasini rivojlantirish dasturlari belgilab olindi.

Qarorga ko‘ra, Toshkent viloyatining Angren shahri va Ohangaron, Parkent, Bo‘stonliq tumanlaridan 21 ta mahalla tanlab olinib, mazkur hududlarda 2022-yilda turizm xizmatlari va infratuzilmasini rivojlantirish bo‘yicha yo‘l xaritalari tasdiqlandi.

Go‘zal tabiati, so‘lim go‘shalari bilan sayyohlarni jalb etayotgan Ohangaron tumanining Ko‘ksaroy, Ovjazsoy va Alisher MFYlari ham ushbu ro‘yxatga yeiritilgan hududlardan sanaladi.  

Turistik salohiyati yildan yilga yuksalayotgan tumanning uzoq tog‘li qishloqlarida tashrif buyurayotgan turistlarga xizmat ko‘rsatish sifati tobora yaxshilanmoqda. Xususan, viloyat turizm va madaniy meros bosh boshqarmasi mas’ul xodimlari Alisher MFYda olib borilayotgan ishlar hamda tadbirkorlik sub’yektlariga maxsus soliq rejimi joriy etilganligi bo‘yicha o‘rganish ishlari o‘tkazildi va kerakli tavsiyalar berildi. 

Olib borilgan targ‘ibot ishlari natijasida tumanning chekka mahallarida oilaviy tadbirkorlik qilish istagini bildiradiganlar soni ortmoqda.

Fanlar Аkademiyasi Milliy arxeologiya markazi va Buxoro viloyati madaniy meros boshqarmasi mutaxassislari tomonidan tuzilgan guruh tomonidan Kogon tumanining choʼl hududida, mahalliy aholi vakillari koʼrsatgan 4 ta qadimgi gʼor qoldiqlari koʼzdan kechirildi.

Gʼorlar choʼl zonasida yantoq oʼsgan qum tagidagi, sargʼish rangli ohaktoshlar qatlami ostidagi pastlikka kirib ketgan. Gʼorlarning kirish qismi qumlar va oʼpirilgan toshlar bilan koʼmilib, tashqi koʼrinishidan, oddiy yoʼlovchilar uchun deyarli bilinmaydi. Ular bir biridan yuzlab metr masofalanib, qandaydir tizim va bogʼlanishi aniqlanmadi.

Gʼorlarning nima maqsadda qurilganligini bilish uchun bizni olib kelgan mahalliy yurtdoshimiz bilan ichiga kirish uchun gʼorlarning eng yirigi tanlab olindi. Gʼorning ichki qismi qum va oʼpirilgan toshlar bilan bosilganligi sababli egilib, bukilib, asta sekin, toʼliq qorongʼulikda yoritish jihozlari yordamida 80-100 metr masofa va 10-15 metr pastlikka tushildi. Gʼorning ayrim joylari juda tor, ayrim joylari keng, ayrim joylaridan boshqa tomonga ketgan qoʼshimcha yoʼnalishlar ochilgan. 

Gʼorning geologik qatlamlari asosan ohaktoshdan iborat boʼlganligi sababli, gʼor oʼrta asrlar davrida (XII-XIII) mahalliy konchilar tarafidan qazilib yer ostki zahiralaridan juda keng koʼlamda foydalangan hamda ganch qurilish materialining xomashyosi olinganligi aniqlandi. 

Tarixiy manbalarga koʼra, Buxoro shahrining shimoliy-sharqiy tomonlarida qadimiy yuqori sifatdagi ganch konlari mavjudligi, oʼrta asrlarda qurilgan hozirda saqlanib qolgan tarixiy binolarning qurilishida shu konlardan keltirilgan ganch materialidan keng foydalanganligi yozib qoldirilgan. Konlardan keltirilgan dagʼal ganchlar qoʼl mehnati yordamida ezilib, pishirtirilgan va tarixiy binolarni qurishda obi gʼishtlar orasidagi angaf qorishmasiga qoʼshilgan hamda masjidlarning ichki qismini ganchkorlik sanʼati yordamida bezash ishlarida ishlatilgan. 

Gʼorning kengroq qismlarida oʼrta asrlar (XII-XIII asrlar)ga tegishli sopol qoldiqlari, asosan katta va kichikroq suv saqlanadigan koʼzalar boʼlaklari, shuningdek, qoʼylar va tuyalar suyaklari topildi. Bu topilmalar gʼorlar ichida odamlar yashaganligi, qanaqadir mehnat faoliyati bilan shugʼullanganligidan dalolat beradi. 
Bundan tashqari, Buxoro–Qarshi avtomobilь trassasining 193 km masofasi chekkasida yana bir gʼor ichida tabiiy shishasimon geologik xomashyo koʼrinishidagi materiallar mavjudligi ham aniqlandi. Ushbu material shishaga oʼxshash boʼlib, yorugʼlikni yaxshi oʼtkazadi hamda oʼrta asrlar davri arxitekturasida keng ishlatilgan.

Soʼngi oʼrta asrlar davrida ushbu hududdagi gʼorlardan choʼponlik faoliyatini olib borgan mahalliy aholi dam olish va qor-yomgʼirlardan saqlanish maqsadida boshpana sifatida foydalangan. Shuningdek, dushmanlar bostirib kelgan paytlarida yashirinish va oʼz jonini saqlash uchun ham foydalanilgan degan taxminlar ham mavjud.

Hozirda, mazkur tarixiy gʼorlarni belgilangan tartibda moddiy madaniy meros obʼektlarining Milliy roʼyxatiga kiritish va davlat muhofazasiga olish boʼyicha ishlar olib borilmoqda.
Buxoroda choʼl hududidan qadimgi tarixiy gʼorlar topildi

2022 yil 15 iyunь kuni Fanlar Аkademiyasi Milliy arxeologiya markazi va Buxoro viloyati madaniy meros boshqarmasi mutaxassislari tomonidan tuzilgan guruh tomonidan Kogon tumanining choʼl hududida, mahalliy aholi vakillari koʼrsatgan 4 ta qadimgi gʼor qoldiqlari koʼzdan kechirildi.

Gʼorlar choʼl zonasida yantoq oʼsgan qum tagidagi, sargʼish rangli ohaktoshlar qatlami ostidagi pastlikka kirib ketgan. Gʼorlarning kirish qismi qumlar va oʼpirilgan toshlar bilan koʼmilib, tashqi koʼrinishidan, oddiy yoʼlovchilar uchun deyarli bilinmaydi. Ular bir biridan yuzlab metr masofalanib, qandaydir tizim va bogʼlanishi aniqlanmadi.

Gʼorlarning nima maqsadda qurilganligini bilish uchun bizni olib kelgan mahalliy yurtdoshimiz bilan ichiga kirish uchun gʼorlarning eng yirigi tanlab olindi. Gʼorning ichki qismi qum va oʼpirilgan toshlar bilan bosilganligi sababli egilib, bukilib, asta sekin, toʼliq qorongʼulikda yoritish jihozlari yordamida 80-100 metr masofa va 10-15 metr pastlikka tushildi. Gʼorning ayrim joylari juda tor, ayrim joylari keng, ayrim joylaridan boshqa tomonga ketgan qoʼshimcha yoʼnalishlar ochilgan. 

Gʼorning geologik qatlamlari asosan ohaktoshdan iborat boʼlganligi sababli, gʼor oʼrta asrlar davrida (XII-XIII) mahalliy konchilar tarafidan qazilib yer ostki zahiralaridan juda keng koʼlamda foydalangan hamda ganch qurilish materialining xomashyosi olinganligi aniqlandi. 

Tarixiy manbalarga koʼra, Buxoro shahrining shimoliy-sharqiy tomonlarida qadimiy yuqori sifatdagi ganch konlari mavjudligi, oʼrta asrlarda qurilgan hozirda saqlanib qolgan tarixiy binolarning qurilishida shu konlardan keltirilgan ganch materialidan keng foydalanganligi yozib qoldirilgan. Konlardan keltirilgan dagʼal ganchlar qoʼl mehnati yordamida ezilib, pishirtirilgan va tarixiy binolarni qurishda obi gʼishtlar orasidagi angaf qorishmasiga qoʼshilgan hamda masjidlarning ichki qismini ganchkorlik sanʼati yordamida bezash ishlarida ishlatilgan. 

Gʼorning kengroq qismlarida oʼrta asrlar (XII-XIII asrlar)ga tegishli sopol qoldiqlari, asosan katta va kichikroq suv saqlanadigan koʼzalar boʼlaklari, shuningdek, qoʼylar va tuyalar suyaklari topildi. Bu topilmalar gʼorlar ichida odamlar yashaganligi, qanaqadir mehnat faoliyati bilan shugʼullanganligidan dalolat beradi. 
Bundan tashqari, Buxoro–Qarshi avtomobilь trassasining 193 km masofasi chekkasida yana bir gʼor ichida tabiiy shishasimon geologik xomashyo koʼrinishidagi materiallar mavjudligi ham aniqlandi. Ushbu material shishaga oʼxshash boʼlib, yorugʼlikni yaxshi oʼtkazadi hamda oʼrta asrlar davri arxitekturasida keng ishlatilgan.

Soʼngi oʼrta asrlar davrida ushbu hududdagi gʼorlardan choʼponlik faoliyatini olib borgan mahalliy aholi dam olish va qor-yomgʼirlardan saqlanish maqsadida boshpana sifatida foydalangan. Shuningdek, dushmanlar bostirib kelgan paytlarida yashirinish va oʼz jonini saqlash uchun ham foydalanilgan degan taxminlar ham mavjud.

Hozirda, mazkur tarixiy gʼorlarni belgilangan tartibda moddiy madaniy meros obʼektlarining Milliy roʼyxatiga kiritish va davlat muhofazasiga olish boʼyicha ishlar olib borilmoqda.

Viloyatning ayrim hududlarida dam oluvchi sayyohlar uchun tungi mobil bozorlar faoliyat olib bormoqda.
 

Марказий Осиё давлатлари раҳбарларининг саммити олдидан Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев, Қозоғистон Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев ва Қирғизистон Президенти Садир Жапаровнинг норасмий учрашуви бўлиб ўтди.

Хушманзара тоғлар қўйнидаги Бойсун тумани гўзал табиат манзаралари, зилол, шифобахш сувлари, болдек ширин табиий мевалари билан дунёга танилган.

Узоқ ўтмишга бориб тақаладиган археологик ёдгорликлари, номоддий маданий мероси, бой тарихи билан етти иқлимга овоза бўлган. 

Сержило гўшага келган сайёҳлар палеолит даврига оид инсоният бешиги – Тешиктош камари, Амир Темур, Мачай ғорлари, олтмиш беш миллион йиллик динозаврлар излари, ўз замонида муҳим истеҳком, стратегик иншоот вазифасини бажарган Узундара, Қўрғонзал, Туманқўрғон сингари археологик ёдгорликлари, минг йиллик тарихга эга Сайроб чинорлари, Хўжамайхона зиёратгоҳи билан яқиндан танишишни истайди. Омонхона, Сайроб шифобахш сувларидан, гўзал табиат манзараларидан бахраманд бўлишга ошиқади. Кейинги йилларда сайёҳлар Хўжақўчқор ота аномалик зонаси, Хўжағурғур ота ғори, Тангисар каньони билан ҳам жуда қизиқмоқда.

–Инсониятнинг энг қадимги манзилгоҳларидан бири бўлган Бойсун сайёҳлик салоҳияти ҳали ишга солинмаган туристик манзилларга эга ҳудуд,–дейди Сурхондарё вилояти ҳокими ўринбосари, вилоят туризм ва маданий мерос бош бошқармаси бошлиғи Жўрабек Тўраев. – Бу ерларда замонавий меҳмонхона ва бошқа хизмат кўрсатиш шохобчалари, дельтоплан майдончалари барпо этиш, тоғ спорти, дор йўллари сингари туристик масканлар ташкил этиш ҳудудга янада кўпроқ сайёҳларни жалб этишга хизмат қилади. Масалан, Бойсун тоғ даралари қўйнида Американинг Аризона каньонларидан фарқ қилмайдиган Тангисар каньони табиат зонаси бор. 

Бу ҳудуд ўрта асрларда муҳим стратегик жой бўлиб, савдо карвонлари ва қўшинлари учун транзит вазифасини бажарган. Бухоро, Самарқанд ва Чошдан Бақтрия ва Ҳиндистонга, Ҳиндистон ва Бақтриядан Марказий Осиё шаҳарларига юк ташишнинг энг қисқа йўли саналган. Эндиликда бу жой нафақат ана шу тарихи балки, жаҳондаги ноёб қизил тоғ дараси билан ҳам кўпчиликда қизиқиш ўйғотмоқда. Мазкур туристик маскан келгусида йирик сайёҳлик ҳудудга айлантирилиб, бу ерда ҳаво шарлари ташкил этиш режалаштирилмоқда. Бу каби мисолларни кўплаб келтириш мумкин.

Дунёнинг турли давлатларидан келаётган туристларнинг серфайз гўша ҳақидаги самимий дил сўзлари ҳам осмонўпар тоғлар қучоғида ястаниб ётган Бойсуннинг сайёҳлик маконига айланаётганига яққол далилдир.

Холмўмин МАМАТРАЙИМОВ, ЎзА 

Anʼanaviy tarzda oʻtkaziluvchi “Tashkent Travel Mart 2022” tadbirini Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vaziri oʻrinbosari - Turizm va madaniy meros vaziri Aziz Abduhakimov va Isroil Turizm vaziri Yoyel Razvozov ochib berdi.

Tadbir Turizm va madaniy meros vazirligi qoʻllab-quvvatlashi ostida Oʻzbekiston Xususiy Sayyohlik Tashkilotlari Uyushmasi (XSTU) tomonidan Yevropa Ittifoqining “ Switch Asia” loyihasi, USAIDning tadbirkorlik va biznes muhitini rivojlantirishga oid loyihasi, Oʻzbekiston Respublikasining Germaniya Federativ Respublikasidagi elchixonasi, “ ACTED” va Xalqaro Moliya Korporatsiyasi (IFC) koʻmagida tashkil etildi.

B2B formatidagi “ Tashkent Travel Mart 2022” xalqaro sayyohlik koʻrgazmasi tarmoqlararo muloqotni kengaytirish va yangi sharoitlarda bozorni rivojlantirishning maqbul yechimlari va yoʻllarini ishlab chiqish uchun ixtisoslashtirilgan turistik maydonchadir. B2B formati, yaʼni “biznes uchun biznes”, koʻrgazmada ixtisoslashgan tashkilotlarga biznes imkoniyatlarini kengaytirish, oʻz biznesini yuritishdagi koʻplab muammolarni hal etish, turizm xizmatlarini taklif etish imkonini beradi.

Taʼkidlash joizki, joriy yilda koʻrgazmada Oʻzbekiston va butunjahon sayyohlik tashkilotlarining eng faol vakillari ishtirok etdi. Bular 10 dan ortiq davlatlarning turoperatorlar, sayyohlik agentliklari, mehmonxonalar, banklar, onlayn xizmatlar, sugʻurta kompaniyalaridan iborat 90 dan ortiq xorijiy kompaniyalaridir. Ular orasida Germaniya, Chexiya, Estoniya, BAA, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston va Oʻzbekistondan sayyohlik sohasi vakillari bor.

Mamlakatimizning turizm sohasida mavjud samarali “yashil” texnologiyalardan foydalanish jahonda tobora tanilib borayotgan SBT turizmini ommalashtirish xalqaro miqyosda turizm sanoati salohiyatini oshirishda muhim omil boʻlyapti. Shu maqsadda “Tashkent Travel Mart 2022” koʻrgazmasi Zero Sarbon Fair yetakchiligida oʻtkazilyapti.

Tadbir doirasida turizm sohasi mutaxassislari nafaqat qiziqarli muammolarni muhokama qilish, balki dolzarb savollarga javob topish imkoniga ega boʻldilar. Shuningdek, potensial mijozlar va yangi hamkorlar bilan samarali uchrashuvlar oʻtkazilib, kelgusida hamkorlik toʻgʻrisida shartnomalar tuzildi va memorandumlar imzolandi, deb xabar beradi Turizm va madaniy meros vazirligi matbuot xizmati.

Maʼlumot uchun: “Tashkent Travel Mart 2022” asoschisi 1998-yilda tashkil etilgan Oʻzbekiston Xususiy Sayyohlik Tashkilotlari Uyushmasi (OʼzXSTU) boʻlib, Oʻzbekistonda turizm sohasida faoliyat yurituvchi eng yirik va eng qadimgi nodavlat, notijorat tashkilot hisoblanadi. OʼzXSTU ilgʻor xorijiy tajriba asosida turizm sohasida innovatsiyalarni joriy etishga intiladi. 200dan ortiq turoperatorlar, mehmonxona biznesi va mehmon uylari, xostellar, turizm biznesi sohasidagi dasturiy taʼminot vakillarini birlashtirgan.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 27-apreldagi 203-F-sonli Farmoyishi ijrosini ta’minlash maqsadida Respublika va viloyat ishchi guruhlari Samarqand viloyatidagi turizm namoyishi obyektlarining sanitariya holatini o‘rganish va yaxshilash bo‘yicha o'z ishini boshladilar.

Respublika ishchi guruhi tomonidan joriy yilning 1-avgust kuni viloyatdagi mas'ul idora va tashkilotlar vakillari ishtirokida "Sanitariya inqilobi" bo‘yicha vazifalar belgilanib olindi.

Shu kunning o’zida ishchi guruh tomonidan turizm namoyishi obyeklaridan Siyob bozori hamda ziyorat turizm obyektlari o‘rganildi. Respublika ishchi guruhi ikkinchi ish kunida Temiryul dexkon bozorining sanitariya xolatini tanqidiy o'rganib chiqdi. O‘rganish davomida ikkala bozor hududida joylashgan SGShlar umuman sanitariya-gigiyena talablariga javob bermasligi aniqlandi. Shu bilan birga ishchi guruh a'zolari Samarqand temiryul vokzali, oshxonalar va boshqa turizm xizmat servisi obyektlarini o'rganib chiqmoqda.

Respublika ishchi guruhi  o‘rganishlari hafta yakuniga qadar davom etadi.

“Хўжайикон” туз ғори хавф остида қолмоқда

Моддий маданий мерос объекти ҳисобланадиган “Хўжайикон” туз ғорининг ички қисмида санъат галереялари тизими билан биргаликда бир-биридан ҳарорат, намлик, босим ва микроиқлим бўйича фарқ қилувчи бешта хона-камералар мавжуд. Ғор деворлари ўзига хос тарзда бир сантиметрдан уч сантиметргача туз қатлами билан қопланган, ўтиш жойида туз эритмали шифобахш булоқ мавжуд. 

Туз ғори асосан юқори нафас олиш аъзолари, юрак қон томир кассаликлари ва эндокрин тизими кассаликларига шифо бўлади. Қон босимини меъёрлаштиради. Бронхит астма, ёш болаларда сурункали ларингит, катта ва кичик ёшдаги ринит, полиноз, зотилжам, пневмания, ўпканинг шаммоллаши, асаб тизими кассаликларига, айниқса уйқуси йўқ беморларга туз ғорида 5 та хона мавжуд бўлиб у хоналар ҳарорати намлиги ва босимидан ва туз макро ва микро элементларида кескин фарқ қилади. 

 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 27-yanvardagi PQ-104-son qarori bilan tasdiqlangan maxsus xizmat ko‘rsatish ko‘chalariga aylantiriladigan markaziy ko‘chalar ro‘yxatida keltirilgan ayrim ko‘chalarda maxsus «turizm ko‘chalari»ni tashkil etish vazifasi yuzasidan Toshkent viloyatida ko‘plab ko‘chalarni turizm ko‘chasiga aylantirish rejasi ishlab chiqilmoqda.

 Jumladan, O‘rtachirchiq tumanining Qorasuv mahallasi markaziy ko‘chasi aynan ana shunday ko‘chaga aylantirish uchun muvofiq joy deb topilib, kelajakda ushbu maskanda sayyohlar, mahalliy aholi ma’naviy hordiq chiqaradigan hududga aylantirilishi nazarda tutilayapti. Taklif etilayotgan loyiha rejasiga muvofiq ushbu ko‘chalarda tungi vaqtda turizm namoyishi obektlarining faoliyati yo‘lga qo‘yilishi ta’minlanadi. Viloyat turizm va madaniy meros bosh boshqarmasi va tuman hokimligi mazkur masalada ish olib borishni yo'lga qo'ydi.

Жорий йилнинг 22–24 июль кунлари «Ўзбекистон маданий мероси – янги Ренессанс пойдевори» VI Халқаро Конгресси бўлиб ўтди.

Маълумот учун: Бутунжаҳон жамияти «Ўзбекистон маданий мероси жаҳон тўпламларида» лойиҳаси асосида ташкил этилган ва 2018 йилда Парижда расман рўйхатдан ўтган. 

Халқаро конгресс фонида Бухородаги Модарихон мадрасасида "Ҳунармандчилик маркази" нинг барпо этилиши ва унинг сайёҳлар учун ташриф манзилига айлантирилганлиги қувонарли ҳол бўлди. 

Маълумотларга кўра, XX асрнинг бошларида Бухорода 250 дан зиёд мадраса мавжуд бўлган. Шулардан бири 1566—67 йилларда Абдуллахон томонидан онаси шарафига бунёд этилган “Модарихон” мадрасасидир. XVI аср меъморчилик анъаналарини ўзида ифодаловчи бу ёдгорлик Абдуллахон мадрасаси қаршисида жойлашган.

Иккаласи Қўш мадраса мажмуасини ташкил қилади. Мадраса улкан пештоқ, миёнсарой, дарсхона, масжид ва ҳовли атрофида икки қаватли қилиб қурилган айвонли ҳужралардан иборат.

Хоналарнинг ҳар бирида эшик ва унинг тепасида ганчкори панжара мавжуд бўлган.“Модарихон” мадрасаси 1960 йилда давлат томонидан муҳофазага олинган. 

Шундан сўнг мадраса биноси туристлар учун саёҳат маршрутига киритилади. Истиқлол йилларида мадраса тўла таъмирланиб, кўҳна Бухоро кўркига кўрк қўшди.

Бухоро шаҳар прокуратураси ташаббуси билан айни вақтга қадар бўш турган мазкур маданий мерос объектидан самарали фойдаланиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2009 йил 8 апрелдаги “Давлат мулкини ижарага бериш тартибини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори асосан мадраса Бухоро шаҳридаги “Ишга марҳамат” мономарказига берилди. 

Ўз даврида илм-маърифат маскани ҳисобланган ушбу мадраса таъмирлаш-пардозлаш ишларидан сўнг ҳунармандчилик марказига айланди.

Эндиликда бу ерда 20 нафар ҳунармандлар томонидан мономарказ билан тузилган шартнома асосида мисгарлик, ёғоч ўймакорлиги, кандакорлик, каштачилик, зардўзлик, миниатюра рассомчилиги сингари ҳунарларни ўргатиш имконияти яратилди.

Гуличеҳра ДУРДИЕВА,

"Янги Ўзбекистон" мухбири

Вазирлар Маҳкамасининг "Оилавий меҳмон уйлари фаолиятини ташкил этиш тўғрисида" 2018 йил 7 августдаги 631-сон қарорида: 

·        Тижорат банклари томонидан кичик тадбиркорлик субъектлари лойиҳаларига миллий валютада ажратиладиган, умумий қиймати 5 млрд сўмдан, фоиз ставкаси Марказий банк асосий ставкасининг 1,5 бараваридан ошмаган кредитлар бўйича уларнинг асосий ставкадан ошган, бироқ асосий ставканинг 30 фоизидан кўп бўлмаган қисмини қоплаш учун Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги ҳузуридаги Тадбиркорлик фаолиятини қўллаб-қувватлаш жамғармаси маблағлари ҳисобидан 3 йил муддатгача компенсация тақдим этилади.

·        инвесторларга янги меҳмонхона қуриш ва уни жиҳозлаш учун субсидия ажратиш муддатини 2023 йил 31 декабрга қадар узайтириш;

·        Оилавий меҳмон уйлари, хостеллар, ўтовли ва чодирли оромгоҳлар ягона реестри (кейинги ўринларда Реестр деб аталади) юритилиши Ўзбекистон Республикаси Туризм ва маданий мерос вазирлиги томонидан амалга ошириладиган оилавий меҳмон уйлари, хостеллар, ўтовли ва чодирли оромгоҳлар тўғрисидаги маълумотларнинг ахборот базаси;

·        Оилавий меҳмон уйлари, хостеллар ва чодирли оромгоҳлар хизматларини сертификатлаштириш соддалаштирилган ҳолда, оилавий меҳмон уйлари, хостеллар, ўтовли ва чодирли оромгоҳларни ўрганиш далолатномаси асосида уларни Оилавий меҳмон уйлари ва хостеллар ягона реестрига киритиш йўли билан амалга оширилади;

·        Туристик ахборот маркази туристлар учун имкон қадар қулай жойда(шаҳар, марказлари, ёдгорликлар атрофида, транспорт бекатлари, чегара ўтказиш пунктлари ва ҳкз.) ташкил қилинади.

·        Туристик ахброт марказлари Ўзбекистон Республикаси Давлат чегараси орқали ўтказиш пунктларида бепул жойлаштирилади.

·        Туристик ахборот марказлари ходимларининг чегара ўтказиш пунктларига кириб-чиқиши уларнинг ушбу ахборот марказида фаолият олиб боришини тасдиқловчи белгиланган намунадаги ҳужжат Ўзбекистон Республикаси Давлат хавфсизлик хизмати Чегара қўшинлари томонидан бериладиган рухсатнома асосида амалга оширилади;

·        Туристик ахборот марказини пиёдаларнинг ҳаракатланиши чекланган жойларда жойлаштириш таъқиқланади;

Yuqori Chirchiq tumanidagi “Iyk ota” ziyoratgohi Chirchiq daryosining chap qirg‘og‘ida, Iyk ota qishlog‘idan 1 km janub tarafdan uzoqlikda joylashgan bo‘lib, u xalq orasida Iyk ota nomi bilan yuritiladi.

Qadamjoga nomi berilgan bu zotning taxminan XVI-XVII asrlarda yashab o‘tganligi aytiladi. Iyk ota Yassaviya tariqatining namoyondalaridan biri hisoblangan moʻtabar zot.

Iyk — ipdan to‘qilgan mato ma’nosini bildiradi. Mahalliy aholi orasida to‘qimachilik bilan shug‘ullanuvchi hunarmandlar piri bo‘lgan ushbu zotning maqbarasi qabristonning ichida joylashgan.

Og‘zaki ma’lumotlariga ko‘ra Iyk ota tabibchilik bilan ham shug‘ullangan bo‘lib, xalqni davolagan, degan fikrlar ham mavjud.

Qayta ta’mirlangan majmuada namozxona, kutubxona, ayollar va erkaklar uchun alohida tahoratxonalar va boshqa sharoitlar yaratilgan. 

------
Ushbu qadamjo mahalliy va xorijiy mehmonlar, ziyorat turizmini hush ko‘ruvchilar uchun zamonaviy sayyohlik maskaniga aylantirilgan. 
 

Bu haqda Samarqand viloyati hokimining turizmni rivojlantirishga mas’ul o‘rinbosari R.Qobilov ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarida ma’lum qildi.

Mahalliy tadbirkor tomonidan yo‘lga qo‘yiladigan Rent car (mashinani ijaraga berish) xizmati uchun 10 ta “Volkswagen” va “Mersedes-Benz” elektromobillari xarid qilingan. Ularda internet mavjud. Talabga ko‘ra, chet tillari bo‘yicha tarjimon va gid xizmati ko‘rsatilishi mumkin. 

– Mazkur xizmat tajriba sifatida 10 iyundan Samarqand xalqaro aeroportida ish boshlaydi,  – deydi R.Qobilov.  – Dastlabki bosqichda 5 ta “Volkswagen” va 2 ta “Mersedes-Benz” elektromobillar ijaraga qo‘yiladi.

O‘zbekiston bo‘ylab sayohat qilish xarajatlarining bir qismini (keshbek) qaytarish tartibi prezidentning 30 apreldagi «Ichki turizm xizmatlarini diversifikatsiya qilish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi qarorida ilgari surilgan.

Keshbek 2022 yil 1 sentabrdan boshlab taqdim etiladi. Sayohat xarajatlarini qaytarish Turizm va madaniy meros vazirligining elektron platformasi orqali, shu jumladan ichki sayohatni rejalashtirishni, shuningdek chegirmalar taqdim yetishni va «O‘zbekiston bo‘ylab sayohat qil!» doirasida tayyor turistik paketlarni mustaqil shakllantirishni ta’minlaydigan mobil ilovasi orqali amalga oshiriladi. Builab Sayehat Kil dasturi!

Sayohat xarajatlarini qaytarish sayohat qilish davomida bir vaqtning o‘zida quyidagilar nazarda tutilganda amalga oshiriladi:

• avia, temir yo‘l va (yoki) avtomobil transportidan foydalanish;
• joylashtirish vositalari xizmatlaridan foydalanish;
• madaniyat tashkilotlariga tashrif buyurish;

Sayohat xarajatlarini qaytarish har bir turistga quyidagi miqdorlarda amalga oshiriladi:

• aviaqatnov orqali borib-kelish chiptasi narxining 15 foizi, lekin 150 ming so‘mdan oshmagan miqdorda;
• temir yo‘lda yoki avtobusda borib-kelish chiptasi narxining 15 foizi, lekin 80 ming so‘mdan oshmagan miqdorda;
• joylashtirish vositasida tunab qolish xarajatining 15 foizi, lekin 80 ming so‘mdan oshmagan miqdorda;
• teatr, muzey, sirk va badiiy galereyalarga har bir tashrif chiptasi narxining 50 foizi, lekin 20 ming so‘mdan oshmagan miqdorda.

Xarajatlar faqat ichki sayohat oxirida mahalliy sayyohlarning bank kartasiga platforma orqali qaytariladi, deyiladi hujjatda.

Platforma Davlat soliq qo‘mitasining (SoliqUz) mobil ilovasi bilan integratsiya qilinadi. Shu orqali xarajatlarning haqiqiyligi tekshiriladi.

Turistlarning keshbekini moliyalashtirish uchun Turizm va madaniy meros vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Turizmni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasiga 2022 yilda respublika budjetidan qo‘shimcha mablag‘lar hisobidan 30 mlrd so‘m ajratiladi.

Turizm sohasidagi boshqa yangiliklar

Hujjatda tungi vaqtda (soat 18:00 dan 06:00 gacha) faoliyat yurituvchi turizmning yangi mexanizmlarini joriy etish va rivojlantirish ko‘zda tutilgan:

• maxsus tashkil etiladigan «turizm ko‘chalari»da joylashgan umumiy ovqatlanish korxonalari, ko‘ngilochar va savdo obyektlari, madaniyat tashkilotlari faoliyatini jamoat xavfsizligi va aholi osoyishtaligini ta’minlagan holda to‘sqinliksiz amalga oshirish;
• turistik obyektlarning uzluksiz ishlashini ta’minlash uchun zarur infratuzilma va muhandislik-kommunikatsiya tizimini takomillashtirish;
• madaniy-ko‘ngilochar, konsert-ko‘ngilochar tadbirlarni tashkil etish va o‘tkazish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish;
• maxsus avtobuslar (shuttle-bus) qatnovini yo‘lga qo‘yish;
• turizm namoyishi obyektlarining faoliyat olib borishiga ruxsat berishning yagona tartibini joriy qilish va turizm namoyishi obyektlarini qo‘llab-quvvatlash tizimini yaratish;
• turistik obyektlarning ishlashiga yagona ruxsat berish tartibini joriy yetish va ularni qo‘llab-quvvatlash tizimini yaratish.

Tungi vaqtda faoliyat yurituvchi turistik obyektlarning uzluksiz ishlashini ta’minlash maqsadida davlat tomonidan quyidagi chora-tadbirlar ko‘riladi:

• faoliyat yuritayotgan turizm namoyishi obyektlari atrofi uzluksiz yoritilishi ta’minlanadi, shu jumladan, mazkur hududlar energiya tejovchi texnologiyalar va qayta tiklanuvchi energiya manbalari bilan jihozlanadi;
• turizm namoyishi obyektlari «Xavfsiz shahar» konsepsiyasiga integratsiya qilinadi;
• «turizm ko‘chalari»da jamoat xavfsizligi normalari va talablari doirasida «xavfsizlik chaqiruv tugmalari» o‘rnatiladi hamda «Wi-Fi» zonalari tashkil etiladi;

Kechasi ishlaydigan turistik obyektlarga quyidagi talablar qo‘yiladi:

• obyektlarning ichki qismi, xizmat ko‘rsatish xonalari, kirish va chiqish, shu jumladan, favqulodda vaziyatlar yuz bergan taqdirda harakatlanish va fuqarolarni evakuatsiya qilish joylarida ma’lumotlarni kamida 30 kun davomida saqlash imkonini beruvchi videokuzatuv tizimini o‘rnatish va «Xavfsiz shahar» konsepsiyasiga integratsiya qilish;
• binolarning yon-atrofi, avtoturargoh va ularga tegishli boshqa hududlarni kamida 10 metr masofada yoritish;
• obyektlarni to‘liq tovush o‘tkazmaydigan tarzda jihozlash. Bunda, tungi vaqtda musiqa va tovush kuchaytirgich asbob-uskunalaridan aholining tinchligini buzmagan holda foydalaniladi;
• obyektlarni yong‘in o‘chirish vositalari, birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish uchun zarur dori vositalari va tibbiy buyumlar to‘plamiga ega tibbiy yordam qutichalari bilan ta’minlash;
• binoning barcha uchun ko‘rinarli joylarida yong‘in va boshqa favqulodda vaziyatlar yuz bergan taqdirda harakatlanish va fuqarolarni evakuatsiya qilish chizmasi hamda tezkor va qutqaruv xizmatlarining telefon raqamlari aks ettirilgan ma’lumotlarni aks ettirish talabi belgilanadi.

Hujjat davlat organlarining qonunga rioya qilgan holda tungi vaqtda ishlayotgan tadbirkorlar faoliyatiga asossiz aralashuvlar va byurokratik to‘siqlar o‘rnatishini taqiqlaydi.

O‘zbekiston avtomobil yo‘llari bo‘ylab (Turistik transport yo‘lagi) «karvonsaroy» barpo etiladi, ularning har biri turistik xizmatlar ko‘rsatadi. Xususaye hunarmandchilik va mahalliy qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini sotish bo‘yicha xizmatlari, avtomobillarga, shu jumladan, elektr transport vositalariga xizmat ko‘rsatish shoxobchalari, to‘xtash joylari va sanitariya inshootlari faoliyati yo‘lga qo‘yiladi. Har bir «karvonsaroy» atrofiga daraxt va butalar ko‘chatlari ekiladi.

Uch oylik muddatda Aqchako‘l, Ashshi ko‘l, Zikri ko‘li, Aydarko‘l, Tuzkon ko‘li va To‘dako‘l ko‘llari hududida sohilbo‘yi zonalarini tashkil etish uchun 10 yilgacha muddatga ijaraga beriladi. U yerda ekologik va sanitariya talablariga javob beradigan yengil konstruksiyalardan qurilgan bino va inshootlar barpo etiladi.

Эсингизда бўлса ўтган галги мақолаларимизда Қашқадарё вилояти Китоб тумани тоғ этагида жойлашган Хўжаилмкони қишлоғида қад ростлаган қадимий чинор ва Хўжаги Имканагий зиёратгоҳи ҳақида ҳикоя қилган эдик. Бу галги мақоламиз эса ушбу қишлоқ одамларининг қадимий усулда коризлар орқали қишлоққа сув олиб келиб деҳқончилик ва боғдорчилик қилиш сирлари ҳақида.

Хўш, аслида кориз ўзи нима? Маълумотларга кўра, кориз (форсча) — ер ости сувларини йиғиш ва уларни ер юзасига чиқариш учун қуриладиган ер ости иншооти бўлиб, аҳолини сув билан таъминлаш, ерларни суғоришда қўлланилган. Кориз Яқин Шарқ, Жануби-Шарқий Осиёда кенг тарқалган. Ўрта Осиёнинг тоғли ва тоғ олди ҳудудларида учрайди. Масалан, Туркманистоннинг Ашхобод шаҳри яқинида чуқурлиги 100 метр, сув сарфи 150- 225 л/с. Ўзбекистоннинг Бухоро, Самарқанд, Навоий вилоятларида 200 га яқин кориз қазилган. 20-асрнинг 20-йилларига қадар Ўрта Осиёда кориз сувларидан экинларни суғоришда фойдаланилган.

Кориз кавлаш ер ости сувлари сатҳида рўй берадиган ўзгаришлар ва жой рельефидаги нишабликни аниқ белгилашни талаб этган. Бу махсус асбоблар (астролябия, ватерпас) воситасида амалга оширилган. Кориз трассаси белгилаб чиқилгач, шу трасса бўйлаб ҳар 5 - 40 метрда қудуқлар ковланган. Қудуқларнинг чуқурлиги 14 - 15 метрдан баъзан 60 - 70 метргача борган. Қудуқлар сувли қатламга туташадиган лаҳим (туннель) орқали бир-бирига бирлаштирилган. Лаҳимнинг баландлиги 1,5 метр, эни 1 метр бўлиб, деворлари ёғоч ёки тошлар билан мустаҳкамланган. Узунлиги жой нишаблигига қараб бир неча километргача чўзилган.

Масалан, Нурота (Навоий вилояти)даги “Мастон” номли коризнинг 280 та қудуғи бўлиб, бош қудуғининг чуқурлиги 14 метр ва лаҳимнинг узунлиги 3 километр бўлган. Кориз қурилиши даврида бу қудуқлар тупроқ-шағални чиқариб ташлашга, коризни ишлатиш даврида эса кузатиш (назорат), тиклаш, тузатиш ва ҳаво алмаштириш учун хизмат қилади. Хўжаилмкони қишлоғининг шарқий қисмида 13 та қудуқни ер остидан бирлаштириб қазиб ўтказилган, қишлоқ аҳолисини булоқ суви билан таъминлаб турадиган кориздан бугунги кунда ҳам фойдаланилмоқда. Қишлоқ оқсоқолларининг таъкидлашича, қудуқлар қадимий бўлиб, Хўжаилмкони қишлоғининг вужудга келиш тарихи билан боғлиқ.

– Ушбу коризлардан бугунги кунгача фойдаланиб келамиз, – дейди Маҳмуд бобо Қодиров. – Қазилган даври ота-боболаримизнинг айтишига қараганда темурийлар даврига бориб тақалади. Ҳар йили ҳашар йўли билан тозалаймиз. Коризга сув қарийб ярим километр узоқликдаги чашмадан тортиб келинган. Аҳамиятли томони кориздан келаётган сув қишин-ёзин бир хил ҳароратда бўлади. Яхлаб ҳам кетмайди, қизиб ҳам. Бу сувдан ичимлик суви сифатида ҳам фойдаланса бўлади.

Маълумки, бир қатор Шарқ мамлакатлари, жумладан, Ўрта Осиёда қишлоқ хўжалиги ривожида сунъий суғоришнинг аҳамияти катта бўлган. Сунъий суғоришнинг энг оммавий турларидан бири коризлар ёрдамида суғориш, яъни ер ости ёки дарё, булоқ сувини ер ости каналлари орқали оқизишдир. Фотомухбир ҳамроҳлигида коризга қуйиладиган чашма томон отландик. Баланд-баланд тепаликлар. Ҳар 30-40 метрда битта қудуқ бор. Ниҳоят қудуқлар тугагач бетон ариқ бошланди. Чашмадан чиқаётган сув аҳоли томонидан шу ергача бетон ариқларда олиб келинган. У ёғи тепалик бўлгани учун ер ости туннеллари (кориз) қазилган. Ниҳоят чашманинг бошланиш нуқтасига етиб келдик. Зилолдек тиниқ булоқ суви маҳобатли тошлар орасида жимирлаганча сизиб чиқиб турибди. Сув шу қадар тиниқки, ичида сузиб юрган балиқлар яққол кўзга ташланади. Чашманинг ўнг томони чуқур жарлик. Афтидан илгари чашма суви шу жарликка оққан. Кейинчалик маҳаллий аҳоли томонидан тоғ ён бағри бўйлаб ариқ орқали чашма сувининг йўналиши ўзгартирилган ва қишлоққа тортиб кетилган. Бу каби маҳорат билан қазилган коризлар ота-боболаримизнинг миробликда нақадар тажрибали бўлганлигидан далолат беради.

Мамлакатимизда бугунги кунга қадар фойдаланишдан тўхтамаган ягона кориз ҳам шу бўлса керак.

Ўлмас Баротов,